Forum Bydgoskiego Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "BUNKIER"

Duży, zadbany cmentarz z pomnikiem upamiętniającym zmarłych. Położony w północnej części wsi, otoczony polami.
Zachowało się kilkadziesiąt grobów oraz drzewostan, widoczna aleja główna.

_________________
=> https://sites.google.com/site/zapomnieni/home

Informacje o cmentarzu ewangelickim w Dąbrowie Chełmińskiej na podstawie karty cmentarnej z dnia 16.08.1985.

Miejsce: Dąbrowa Chełmińska (Dąbrówka pod Unisławiem, Dąbrowa, Damrau, Damerau, Dombrowken, Kulmisch Damerau)

Data założenia: XIX w.

Powierzchnia: 0.42 ha.

Kształt: wielobok nieregularny

Położenie:
Usytuowany w północno-zachodniej części wsi, w odległości 150 m. od drogi Bydgoszcz - Unisław przebiegającej przez wieś z zachodu na wschód. Założony na równym, nieznacznie wzniesionym terenie. Od północy sąsiaduje z polem uprawnym, od południa z polem uprawnym i drogą polną, od wschodu i zachodu z drogami polnymi.

Roślinność:
Cmentarz bogaty w zieleń. Drzewostan urozmaicony, reprezentowany kilkoma gatunkami drzew (akacja, bez, dąb, grab, klon, lipa). Nie odbiega od pierwotnego. Dawny układ zadrzewienia czytelny. Dobrze zachowana aleja grabowa (fot. 1). Brak pomników przyrody.

Elementy cmentarza:
Dawny układ cmentarza jest zachowany i czytelny. Można wyodrębnić 5 kwater. Nagrobki zachowane fragmentarycznie.
- obejścia: 2
- tumby: 54
- mogiły: 28
- płyty: 6

Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z końca XIX w. / początku XX w.

Istniejące zagrożenia:
Dalsza dewastacja nagrobków.


Porównanie ze stanem dzisiejszym:

1. Liczba zachowanych nagrobków zbliżona do podanej w karcie cmentarza tj. ponad 70.
2. Cmentarz został odnowiony w 2009 r. o czym informuje tablica pamiątkowa (fot. 5)
3. Wśród zachowanych elementów inskrypcyjnych znajduje się odnowiona płyta (fot. 4)
Hier ruht in Gott | Edward Rudolf | Scharn | geb. 30 Dec. 1803 | gest. 24 Mar 1876
oraz ledwo czytelny napis na grobie (fot . 7) - Hier ruht in Gott

Olędrów w Dąbrowie Chełmińskiej nie było. Pierwsi koloniści niemieccy dotarli tu kilka lat po pierwszym rozbiorze (9 rodzin). Nieco ponad 100 lat później było ich już kilkuset.

Wg Słownika Geograficznego...t.I, 1881 r.
Dąbrówka, niem. Damerau, wieś włościańska, powiat chełmiński, parafia Ostromecko, poczta Unisław, nad bitym traktem z Chełmna do Ostromecka. Od dawna należała do dóbr stołowych biskupów chełmińskich. Włók czynszowych miała wtedy 24, z których 16 wydawano po 3, 2 1 i pół włóki tak zwanym kontraktowym, 5 włók miał sołtys, 3 były kościelne, resztę zabierał karczmarz i leśny. Wielka część obszaru była drzewami i chrustem zarosła. O lichem położeniu tej wioski jako bardzo podupadłej w skutek wojen pisze sprawozdawca biskupi w 1740 r: wioska ta na piaskach i błotach położona bardzo podupadła tak dla urodzaju jako i czasów nieszczęśliwych, wojny...[...]Obecnie Dąbrówka liczy obszaru ziemi 2711 morg, budynków 96, domów mieszkalnych 65; katolików 29, ewangelików 624.

Szkoła ewangelicka istniała we wsi. Uczęszczały do niej również dzieci żydowskie. Szkoła dla dzieci katolickich mieściła się w Boluminku.

-- Pt, 4 lut 2011, 13:31 --

Wg spisu powszechnego z 1921 r. Dąbrowa Chełmińska liczyła 130 budynków mieszkalnych. Mieszkało w niej 929 osób (429 mężczyzn i 500 kobiet). Stosunek wyznaniowy: 566 katolików, 345 ewangelików i 18 żydów. Narodowości: 589 Polaków, 334 Niemców, 6 przedstawicieli innej narodowości.

Mały offtop: Żydzi w Dąbrowie Chełmińskiej żyli już przed wybudowaniem mostu fordońskiego. Gdzie mieli swój cmentarz? Tego mi nie wiadomo. Można przypuszczać, że po stworzeniu mostu na Wiśle mogli być chowani na kirkucie w Fordonie. Przedtem być może w Chełmnie, z tym że to było względnie daleko. Niewykluczone, że istniał jakiś kirkut na miejscu. Jeśli ktokolwiek ma na ten temat informacje, niech napisze.