Dziś kolejna, już 93. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Wkleję w częściach aktualny wykaz miejsc pochówku Powstańców Wielkopolskich na terenie Województwa Kujawsko - Pomorskiego kwalifikujących się jako groby wojenne w rozumieniu ustawy o grobach wojennych z 1933 r. Oczywiście w treści mogą znajdować się nieścisłości i sformułowania rażące znawców wojskowości, dlatego uwagi miło widziane
1.Brzoza (skraj drogi, na terenie niewielkiego lasu, Gmina Nowa Wieś Wielka, Powiat Bydgoski) – mogiła zbiorowa Powstańców Wielkopolskich poległych w dniu 20.01.1919 r. – obiekt poddany kompleksowym pracom rekonstrukcyjnym, na styczeń 2012 r. planowane jest uroczyste odsłonięcie odtworzonego pierwotnego urządzenia mogiły. Wszyscy spoczywający w niej Powstańcy byli żołnierzami 1 Pułku Grenadierów Kujawskich:
-szer. Stanisław Chęsiak,
-szer. Tadeusz Ciesielski,
-szer. Walenty Górny,
-szer. Marian Krupski,
-szer. Maksymilian Krzymiński,
-szer. Józef Łysiak,
-szer. Kacper Myśliński,
-szer. Józef Skrysiak,
-W. Szmytkowski,
-szer. Wojciech Szymański,
-szer. Leon Tyczka,
-szer. Jan Wiśniewski.
Podczas prac związanych z odtwarzaniem pomnika nagrobnego zniszczonego przez okupanta niemieckiego, przeprowadzono weryfikację nazwisk pochowanych Powstańców.
2. Bydgoszcz (Cmentarz Nowofarny przy ul. Artyleryjskiej) – mogiły Powstańców Wielkopolskich 1918/1919 w kwaterze żołnierzy Wojska Polskiego z okresu wojny polsko – bolszewickiej 1920 r.:
-Stanisław Wojciechowski – zmarł w dniu 29.05.1919 r. z ran odniesionych w bitwie pod Szubinem w dniu 8(9?).01.1919 r. Przebywał w bydgoskim szpitalu jako jeniec,
-Jan Tobiszewski – jeniec, do niewoli dostał się w lutym 1919 r., zmarł w szpitalu na gruźlicę,
-Andrzej Ziemba (Zięba) – zmarły w lutym 1920 r. w szpitalu,
-w dniu 26.06.1919 r. pochowano również nieznanego Powstańca, który jako jeniec zmarł w szpitalu polowym. W 1925 r. jego szczątki przeniesiono do wzniesionego wówczas Grobu Nieznanego Powstańca Wielkopolskiego przy ul. Bernardyńskiej.
Dnia 15.08.1930 r. odsłonięto pomnik Matki Boskiej Królowej Polski z tablicami upamiętniającymi m.in. poległych i zmarłych Powstańców. Pomnik ustawiono na miejscu pochówku wspomnianych wyżej Powstańców.
W dniu 31.10.1930 r. dokonano ekshumacji siedmiu ciał Powstańców Wielkopolskich poległych w walkach pod Rynarzewem i Złotnikami Kujawskimi w styczniu i lutym 1919 r., którzy spoczywali na cmentarzu miejskim przy ul. Szubińskiej (obecnie ul. Kcyńska). W dniu 1.11.1930 r. uroczyście przeniesiono ich szczątki na Cmentarz Nowofarny do wspólnej mogiły w obrębie kwatery żołnierskiej:
-Burak Franciszek,
-Czechowski Edmund (obecnie brak mogiły),
-Hyska Apolinary (obecnie brak mogiły),
-Knach Wojciech,
-Lautenszleger Grzegorz,
-Piwkowski Kazimierz,
-Szymański Józef.
w: Historia powstania Wielkopolskiego w Bydgoszczy wedle Józefa Milcherta i inne opracowania powstańcze, Bydgoszcz 20053.Chełmce (cmentarz parafialny, Gmina Kruszwica, Powiat Inowrocławski) – mogiła zbiorowa Powstańców Wielkopolskich:
-szer. Jan Kujawa – Powstaniec z 3 Batalionu Pułku Grenadierów Kujawskich poległy pod Nową Wsią Wielką w dniu 3.02.1919 r.,
-szer. Jan Gralak – Powstaniec z 5 Pułku Strzelców Wielkopolskich, który zmarł w dniu 24.03.1919 r. z ran odniesionych podczas walk w okolicy Inowrocławia.
4.Dębowo (cmentarz parafialny, Gmina Sadki, Powiat Nakielski) – mogiła zbiorowa 4 Powstańców Wielkopolskich poległych w 1919 r. podczas walk na łąkach w okolicy miejscowości Anieliny:
-kpr. Stanisław Brungart,
-szer. Władysław Dutkowski,
-szer. Jan Brodowiak - skaut IV Poznańskiej Drużyny Skautowej im. Władysława Jagiełły,
-Andrzej Klata - skaut IV Poznańskiej Drużyny Skautowej im. Władysława Jagiełły.
5.Gąsawa (cmentarz parafialny, Gmina Gąsawa, Powiat Żniński) – mogiła zbiorowa Powstańców Wielkopolskich Michała Superczyńskiego z Oćwieki poległego w dniu 11.01.1919 r. pod Żninem oraz Stefana Grajka z Łysinina poległego w dniu 5.02.1919 r. pod Rynarzewem.
6.Inowrocław (nieczynny cmentarz przy kościele NMP, obecnie park, ul. Orłowska) – na terenie przykościelnym do lat II wojny światowej istniały mogiły Powstańców Wielkopolskich poległych w 1919 r. podczas walk o Inowrocław (ogółem poległo wówczas 39 (44?) Powstańców, a 66 zostało rannych). Mogiły wraz z istniejącym wówczas pomnikiem zostały zniszczone przez okupanta niemieckiego. W 1969 r. odsłonięto obecny monument.
Istnieją pewne wątpliwości co do obecności szczątków poległych Powstańców na omawianym miejscu ze względu na informacje o powojennych ekshumacjach oraz przenosinach szczątków do kwatery żołnierzy Wojska Polskiego z okresu wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. oraz Powstańców Wielkopolskich na cmentarzu przy ul. Marcinkowskiego.
7.Inowrocław (cmentarz parafialny przy ul. Marcinkowskiego) – wspólna kwatera żołnierzy narodowości polskiej poległych bądź zmarłych z ran w okresie I wojny światowej, żołnierzy Wojska Polskiego poległych bądź zmarłych z ran w okresie wojny polsko – bolszewickiej 1920r. oraz poległych bądź zmarłych z ran Powstańców Wielkopolskich 1918/1919.
W kwaterze spoczywają m.in. następujący Powstańcy:
-kpr. Cimiński Antoni – poległy w dniu 18.04.1919 r.,
-szer. Haller Czesław – zmarły w dniu 3.08.1919 r.,
-Jagodziński Leon – zmarły w dniu 20.08.1919 r.,
-szer. Kauzug (Kaużny?) Stanisław - zmarły w dniu 24.06.1919 r.,
-szer. Kaźmierczak Wincenty – zmarły w dniu 10.03.1919 r.,
-szer. Konkol Walenty – zmarły w dniu 13.09.1919 r.,
-szer. Kwiatkowski Mieczysław – zmarły w dniu 19.04.1919 r.,
-szer. Makowiecki Waldemar – zmarły w dniu 6.07.1919 r.,
-szer. Mikulski Stanisław – zmarły w dniu 7.07.1919 r.,
-szer. Olejnik Jakub – poległy w dniu 2.02.1919 r.,
-Parada Józef,
-Przybyszewski Wincenty,
-szer. Ratyński (Ratuński?) Franciszek – zmarły w dniu 5.07.1919 r.,
-Rommel (cywil) – poległy w dniu 5.12.1918 r.,
-Smul Jan,
-Tyloch Leon,
-szer. Walczak Stanisław – zmarły w dniu 6.09.1919 r.,
-szer. Wiśniewski Józef – zmarły w dniu 4.06.1919 r.,
-Zasada Wincenty,
-szer. Żuralski Kazimierz – zmarły w dniu 25.12.1919 r.
W zdecydowanej większości, żołnierze pochowani w kwaterze zmarli w inowrocławskich szpitalach z powodu odniesionych ran bądź chorób nabytych na froncie.
8. Jaksice (cmentarz parafialny, Gmina Inowrocław, Powiat Inowrocławski) – mogiła indywidualna Powstańca Wielkopolskiego z 5 Pułku Strzelców Wielkopolskich por. Konstantego Gutorskiego poległego w dniu 13.08.1920 r. Powstaniec poległ jednakże w walkach z bolszewikami.
Na cmentarzu w Jaksicach znajduje się także mogiła Powstańca Wielkopolskiego ppor. Mieczysława Kosiaka, jednakże jest to grób rodzinny, a Powstaniec zmarł w 1934 r.
9. Janowiec Wielkopolski (cmentarz parafialny, ul. Gnieźnieńska, Gmina Janowiec Wielkopolski, Powiat Żniński) – mogiła Powstańca Wielkopolskiego Waleriana Daniela (14.10.1900 r. - 8.01.1919 r.), szeregowca z Kompanii Janowieckiej, który poległ w walkach pod Szubinem.