Relacja z zwiedzania w Gazecie Wyborczej zamieszczonej na stronie internetowej w dniu 8.12.2013 roku pod tytułem:
Sprawdzili, jakie tajemnice kryją się pod rondem KujawskimPo raz pierwszy od zasypania w 2011 roku wejść do przejścia pod rondem Kujawskim podziemia zostały otwarte. Zwiedzała je grupa zorganizowana przez Stowarzyszenie Miłośników Zabytków "Bunkier".W tej chwili o tym, że pod rondem są korytarze na powierzchni, przypomina tylko luk wentylacyjny na środku ronda. W 2011 roku uporządkowano bowiem teren, zasypując siedem z ośmiu wejść. Jedno pozostawiono, jako wejście serwisowe. Właśnie dzięki niemu grupa mogła w sobotę dostać się pod Rondo. Aby się pod nie dostać, trzeba było odspawać drzwi, które były dla bezpieczeństwa bardzo porządnie zamknięte.
Członkowie i sympatycy Bydgoskiego Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "Bunkier" jako pierwsi namówili Zarząd Dróg Miejskich do wejścia pod ziemię. W sobotę zorganizowali wycieczkę, podczas której uczestnicy nie tylko zobaczyli, co kryje się we wnętrzach tajemniczego ronda, ale i poznali jego historię.
Pozostałość po wielkich planachBudowę Ronda i podziemnych przejść zaplanowano pod koniec lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. W 1980 roku wykonano projekt w uzgodnieniu w Wojewódzkim Inspektorem Obrony Cywilnej, ponieważ pierwotnie podziemie miało spełniać warunki schronu. Nigdy jednak do tego nie doszło.
Nigdy nie doszło także do budowy linii tramwajowej, z powodu której powstały przejścia podziemne pod rondem Kujawskim. Pierwotnie skrzyżowanie miało być bowiem dużym węzłem przesiadkowym dla linii tramwajowych i autobusowych. Przejścia miały być jednym z elementów planu budowy linii tramwajowej łączącej Kapuściska z Błoniem. Tramwaj miał kursować ulicami Wojska Polskiego, Solskiego, Piękną i Szubińską. Dodatkowo zaprojektowano na rondzie pętlę tramwajową. Planowano również wybudować linię tramwajową w ciągu poszerzonej ulicy Kujawskiej do centrum. Na planach się skończyło. Linia tramwajowa nie powstała, a przejścia podziemne zamknięto na początku lat 90.
Zamknięte przejścia pojawiały się później co jakiś czas w przeróżnych planach, jeden z nich zakładał ich wykorzystanie np. na pasaż handlowy, ale do realizacji pomysłów nigdy nie doszło. W końcu w 2011 roku zostały zasypane.
Bunkier wchodzi pod ziemięOtwarto je dopiero w sobotę, specjalnie dla wycieczki zorganizowanej przez "Bunkier". Pod ziemią na uczestników czekała jeszcze jedna gratka - znaleziony w archiwach Zarządu Dróg Miejskich i Komunikacji plan z 1980 roku o nazwie "Projekt Przystosowania Przejścia Podziemnego do Warunków Schronowych" - Plan wykonano w uzgodnieniu w Wojewódzkim Inspektorem Obrony Cywilnej. Uzgodnienie potwierdzono wpisem na zachowanym planie pod datą 29.08.1980 rok - opowiadał członek "Bunkra" Przemysław Kamiński. - Przejście podziemne jest wykonane w kształcie litery "H". Wykonanie komory schronowej planowano w centralnym korytarzu, a więc w części D, poprzez wybudowanie ścian poprzecznych z drzwiami gazoszczelnymi - tłumaczył z planem w ręku Kamiński. - Wewnątrz miały znajdować się toalety damskie i męskie, umywalnie, pokój obsługi, rodzielnia elektryczna, komora filtro-wentylacyjna. Do wnętrza miały prowadzić dwa wejścia poprzez podwójne śluzy powietrzne zabezpieczone gazoszczelnymi drzwiami. Schron był projektowany dla 580 osób na kilka tygodni przetrwania - przedstawiał nigdy nie zrealizowane plany przewodnik.
Kolejne wycieczki prawdopodobneSobotnie wejście pod rondo było pierwszą tego typu wycieczką, ale być może niejedyną. - Trudno mówić o atrakcji turystycznej, bo jest to raczej zapomniana ciekawostka, którą chcieliśmy obejrzeć. Ale jeśli będzie zainteresowanie zwiedzaniem obiektu, nie wykluczamy, że wspólnie z Zarządem Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej będziemy raz na jakiś czas organizować zwiedzanie nietypowej budowli - informuje Jarosław Butkiewicz, prezes Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "Bunkier".
Wycieczki nie są jednak łatwą sprawą, bo w podziemiach nie ma oświetlenia. W sobotę oświetlano je świeczkami.
Cały tekst:
http://bydgoszcz.gazeta.pl/bydgoszcz/1, ... z2msoEcGLxJako uzupełnienie dodam, że plany powstania ronda to 1978 rok. Prace trwały prawdopodobnie do 1986 roku.
Zdjęcia z wycieczki
Widok głównego korytarza w kierunku wschodnim.
Widok głównego korytarza w kierunku zachodnim.
Plan schronu
Plan podziemi w kształcie litery "H". Widać planowany tory w kierunku zachodnim i wschodnim. Dodatkowo widać noty tramawjowe w kierunku centrum ul. Kujawską.
Usytuowanie pomieszczeń schronowych w środkowej części przejścia podziemnego.
Plan schronu z 1980 roku. Nigdy nie wykonany
Zachodni korytarz.
Korytarz główny
Korytarz północno-wschodni
Miś w korytarzu centralnym. Widok w kierunku wschodnim
Korytarz w kierunku północno-zachodnim. Po lewej widać zamurowane wejście na przystanek tramwajowy.
Pamiątkowy kadr
Resztki instalacji zwisającej z sufitu
Korytarz pólnocno-zachodni. Po lewej zamurowane kolejne wyjście na przystanek tramwajowy
Światło, widzę światło
Wejście techniczne
Wejście do wnętrza ronda