Forum Bydgoskiego Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "BUNKIER"

Pomnik znajduje się bezpośrednio przy drodze z Lubiewa do Klonowa, niedaleko pomnika poświęconego poległym żołnierzom 34 i 35 Pułku Piechoty (po tej samej stronie drogi, bliżej Lubiewa). Nie jest w żaden sposób oznaczony, a jego stan nie pozwala na określenie czego konkretnie dotyczy. Wie ktoś może coś na jego temat?

Nikt nic nie wie na jego temat?

Na polach za tym pozbawionym dziś treści pomnikiem w czasie wojny obronnej 1939 35 Pułk Piechoty, który w składzie 9 Dywizji Piechoty Armii "Pomorze" toczył 2 września walki z niemiecką 3 DPanc., która przedarła się przez most w Sokole Kuźnicy i nacierała od Klonowa stronę Świekatowa. Polacy prowadzili zakończone niepowodzeniem kontrnatarcie celem wyparcia Niemców z zajętego przyczółka po tej stronie Brdy.
Sadzę, że zdjęcie przedstawia pozostałość po pierwotnej tablicy upamiętniającej bitwę i poległych, którzy byli zapewne byli pochowani w pobliżu tej tablicy. W 1977 roku poległych przeniesiono z kilku miejsc pochówku (także Bysławia Trutowa, Suchej) do mogiły zbiorowej na cmentarzu pod Klonowem i upamiętniono nowym pomnikiem. Jest to dawny cmentarz choleryczny, na którym chowano w czasie wojny nie tylko Polaków, ale także poległych w walkach Niemców, później ekshumowanych. Prawdopodobnie leżał tam czasowo lub gdzieś w pobliżu także poległy na nasypie mostu kolejowego na Brdzie brat prezydenta RFN Richarda von Weizsäckera – Heinrich.
Dołączam zdjęcie tego pomnika w Klonowie, gdzie zapaliłem znicz kilka dni temu – 1 listopada 2010 roku.

Drobne sprostowanie - 35 pp po południu 2 września1939 roku walczył z niemiecką 23 DP. Por. Henryk von Weizsäcker, żołnierz 23 DP, poległ tego dnia przy stacji kolejowej Klonowo.
Znajdujący się 5 km na zachód most kolejowy na Brdzie został zajęty bez walki nocą z 1 na 2 września przez II baon 34 pp. Baon atakował następnie przyczółek mostowy 3 DPanc. pod młynem Hammer (Sokole - Kuźnica).

_________________
,,Powiedziałem im również, aby nie pracowali w firmach produkujących narzędzia mordu i żeby wyrażali pogardę dla ludzi, którzy myślą, że takie narzędzia są nam potrzebne" - Kurt Vonnegut, Rzeźnia numer pięć

Jako zawodowiec zapewne masz rację co do tych szczegółów. Natomiast ja, jako człowiek stający się na czas od wiosny do jesieni Borowiakiem z zamiłowania i pływający często w rejonie zatopionego mostu w Sokole Kuźnicy i tego kolejowego na odcinku linii kolejowej między Klonowem, a Pruszczem Bagienicą, interesując się historią tych rejonów spotykałem się też z relacjami o śmierci Weizsäckera rejonie tamtego mostu kolejowego nad Brdą, gdy Polacy niespodziewanie ostrzelali ten rejon z lasu. Znalazłem też relację jego brata - prezydenta o tym, że było to w Klonowie – jak piszesz. Oba te miejsca są określone jako Klonowo, ale pewnie jednak chodzi o rejon bliżej stacji. Jak rozumiem, w tym czasie czołówka 3 DPanc wysforowała się już daleko naprzód w kierunku Świekatowa, gdyż most przekroczyła już w nocy przed dniem bitwy pod Klonowem ? Swoją drogą pytanie – jaką drogą trafiła tam niemiecka 23 DP, przez most kolejowy czy także ten w Hamerze ? Ciężko znaleźć dokładniejsze materiały np. z mapkami na temat walk w tym rejonie.
Ciekawy materiał z dużą ilością zdjęć i schematów sytuacyjnych znalazłem tutaj: http://www.trg.swiekatowo.pl/dok/Big2009%20historyczny.pdf

Gorąco polecam wydane przez Stowarzyszenie ,,BUKO" opracowanie p.t. ,,Biuletyn Historyczny. W obronie Pomorza. 1-6 września 1939 ". Link: http://www.buko.las.pl/home/63-biuletyn ... e-pomorzaq
Oto stosowny fragment zamieszczonego tam mojego tekstu:
Wieczorem, 1 września 1939 roku, po zdobyciu nieuszkodzonego mostu saperskiego na Brdzie w pobliżu młyna Hammer (Sokole Kuźnica), niemiecka 3 Dywizja Pancerna (dalej 3 DPanc.) zaczęła niezwłocznie przerzucać swoje siły na wschodni brzeg Brdy, gdzie zorganizowano przyczółek. W tym samym czasie, wchodzący w skład dywizji 3. batalion motocyklistów mjr. von Manteuffela, ruszył niezwłocznie w kierunku Świekatowa, który osiągnął nocą z 1 na 2 września. Motocykliści okopali się w pobliskim lesie, gdzie oczekiwali polskiego kontruderzenia. Jeszcze bardziej ofensywnie poczynał sobie należący do tej samej dywizji 3 batalion rozpoznawczy mjr. Wechmara, który od dowodzącego całością sił gen. Heinza Guderaiana otrzymał odrębny rozkaz ,,aby niezwłocznie wyjść przez Bory Tucholskie nad Wisłę koło Świecia i rozpoznać polskie siły główne i ewentualne odwody”. Batalion, wzmocniony 2 baterią 75 pułku artylerii oraz kilkoma czołgami Szkolnego Oddziału Pancernego, niezwłocznie przystąpił do działania, kierując swoje pancerno – zmotoryzowane zagony daleko na wschód, północ i południe. Przed świtem 2 września zniszczyły one m.in. tory kolejowe pod Serockiem i Przechowem nad Wisłą. Na północy, inna grupa przebiła się do m. Lniano, poważnie uszkadzając tam stację kolejową. O świcie, drugiego dnia wojny, z przyczółku pod młynem Hammer do ataku w kierunku wschodnim ruszyły wszystkie siły 3 DPanc"
W godzinach rannych 2 września, tym samym mostem saperskim pod młynem Hammer, zaczęła się przeprawiać idąca w drugim rzucie 23 DP. Z oddziałami tejże dywizji walczył 35 pp. Atakujące nieco dalej na wschodzie nasze pułki z 27 DP - 50 pod Świekatowem i 24 pod Szewnem - starły się natomiast z 3 DPanc.
Dzień później z tą samą dywizją walczył i zginął (po bohaterskim starciu pod Bukowcem) nasz 16 Pułk Ułanów z Bydgoszczy.

_________________
,,Powiedziałem im również, aby nie pracowali w firmach produkujących narzędzia mordu i żeby wyrażali pogardę dla ludzi, którzy myślą, że takie narzędzia są nam potrzebne" - Kurt Vonnegut, Rzeźnia numer pięć

Dziękuję za wyczerpujące wyjaśnienia. Mam nadzieje, że prezes Buko znajdzie czas na udział w takich inicjatywach także gdy zostanie wójtem.

Konieczna jest korekta do rozpoznania tego pomnika. Według informacji mailowej, którą przesłał pan Marek Sass, tablica na tym kamieniu upamiętniała po prostu budowę drogi Lubiewo - Klonowo i udział mieszkańców w czynie społecznym na rzecz tej budowy. Spróbuję latem odczytać resztki liter na zniszczonej tablicy.