„Największą bydgoską fabrykę przemysłu materiałów budowlanych reprezentowała fabryka artykułów cementowych (Zementwarenfabrik) Windschilda i Langelotta. Została ona założona w 1897 r. w Białychbłotach
kolo Bydgoszczy jako filia niemieckiej firmy z Cossebaude. Specjalnością przedsiębiorstwa było budownictwo betonowe i głębinowe: urządzenia kanalizacyjne i wodociągowe, oczyszczalnie do odwadniania oraz budowa mostów żelbetowych i z betonu ubijanego.
W okresie korzystnej koniunktury budowlanej zatrudniała do 1800 robotników. Jeśli chodzi o budowę mostów żelbetowych, to zasięg działalności filii bydgoskiej obejmował całą prowincję
poznańską, Prusy Zachodnie, Pomorze i Górny Śląsk. Filia zasięgiem swej działalności obejmowała teren rejencji bydgoskiej. Teren fabryki obejmował 170 mórg. Znajdowały się na nim bogate złoża żwiru używanego do produkcji. W pierwszych latach działalności wartość umów fabryki wynosiła około 60 tys. marek, a w latach 1906/1907 wzrosła do2,5 min marek. Początkowo fabryka zatrudniała 20 robotników, ale w 1906 r. liczba zatrudnionych wzrosła do 60. Dzięki wysokiemu technicznemu poziomowi — jak na owe czasy — procesu produkcji, osiągnięto doskonałą jakość wytwarzanych produktów. Fabryka wykonywała różnego rodzaju rury cementowe, jak: koliste, jajowate i szybowe, oraz
skrzynki opadowe dla ulic i do odwadniania gruntów. Produkty jej znane były nie tylko w rejencji bydgoskiej, ale w całych Niemczech .
Do wojny firma ta wybudowała przeszło 160 mostów, ułożyła przeszło 750,000 m. rur kanałowych
i ustawiła około 21,000 sztuk kessonów. Cała w ogóle kanalizacja Bydgoszczy, Starogardu, Grudziądza i Nakła jest dziełem tego przedsiębiorstwa, którego produkcja roczna wynosiła w swoim czasie
25,000 m. rur betonowych rocznie.”
[/URLZdjęcia z początku lat 20-tych.
[URL=http://www.fotosik.pl]
Część zabudowy przy bocznicy kolejowej przetrwały do lat 70-tych
„W roku 1919 zakłady bydgoskie tej potężnej firmy niemieckiej skupił znany Warszawie b. właściciel gmachu teatru „Nowości", Ludwik Frankowski który skupił od Niemca zakłady żelazobetonowe w Bydgoszczy.
Będąc już w ręku polskich, zakłady te wykonały tak poważne roboty, jak roboty żelbetowe
i kanalizacje w fabryce „Wagon", dalej w fabryce toruńskiej „Lem", urządziły zbiorniki i kadzie w „Wielkopolskiej papierni" pod Bydgoszczą, wieżę ciśnień na stacji Białystok i.t.d.
Wszystkie te roboty juz pod polskiem kierownictwem wykonano ku całkowitemu zadowoleniu zamawiających je. Jak fachowym jest ten kierunek, dość zaznaczyć ,iż do fabryki polskiej
dziś zwracają się z całem zaufaniem nadal liczne instytucje niemieckie zamiejscowe, oddając jej
roboty w zakres jej specjalności wchodzące. To chyba starczy jej za wszelką, zresztą zasłużoną zupełnie, reklamę...”
Po Ludwiku Frankowskim zakłady zmieniają właściciela, jest nią firma z Poznania Towarzystwo Robót Inżynierskich „TRI” , i pod szyldem Fabryka Wyrobów Cementowych występuje firma z Białychbłot.
Pierwsza siedziba firmy „TRI” ul. Świętej Trójcy 6. „Towarzystwo Robót Inżynierskich” Fabryka Wyrobów Cementowych. Na zdjęciach Krajana w „Starych napisach”, napis jest bardziej czytelny. Ciekawe jaki inny napis tam był tam wcześniej albo później.
Zmiana adresu.
„TRI” budowało między innymi, elektrownię w Bydgoszczy i port w Gdyni.
Źródła: Książki adresowe, Prace Komisji Historii i „Tygodnik Ilustrowany”
Ciąg dalszy ( Bydgoskie Zakłady Betoniarskie i Żelbetowe) nastąpi.
