Forum Bydgoskiego Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "BUNKIER"

Bydziak, poruszyłeś ciekawy temat elektrowni węglowej przy Warmińskiego. Pozwoliłem sobie założyć wątek z cytatem Twojego wpisu w innym temacie licząc na zebranie dalszych informacji. Szczególnie ciekawe są te tory tramwajowe do wożenia węgla. Czemu nie zrobiono elektrowni bliżej linii kolejowej z bocznicą?
Na planie miasta 1933 jest ta elektrownia:

To ja również pozwolę wrzucić co nieco z innego wątku:

1. zdjęcie zamieszczone przez Seth'a:

Elektrownia węglowa Bromberger Elektrizitatswerke przy Warmińskiego (wówczas Gammstrasse 26a) została uruchomiona 1 lipca 1896 r. Była elektrownią prądu stałego. To tłumaczy lokalizację zakładu w środku miasta. Dopiero upowszechnienie odkryć Tesli i koncepcji przesyłu prądu zmiennego o wysokim napięciu wyprowadziło elektrownie w te dalekie miejsca, gdzie są źródła energii dla elektrowni. Do tego czasu przesyły na duże odległości nie były możliwe. Na przykład koncepcja Edisona zakładała budowę takich elektrowni jak ta w miastach co jakieś 1,5 – 3 km, zależnie od gęstości zabudowy i zaludnienia.
Powstanie bydgoskiej elektrowni przypisuje się do zasług Felixa Dahrenstädta, rajcy a następnie burmistrza Bydgoszczy w latach 1896-1898. Głównym celem elektrowni było zasilenie sieci tramwajowej o napięciu 500 V oraz sieci oświetlenia miejskiego. Tramwaje elektryczne ruszyły już 3 lipca 1896 r.
Moc elektrowni na początku wynosiła 280,6 kW i w miarę rozbudowy wzrosła do 2.686 kW, co umożliwiło zasilanie mieszkań, a przede wszystkim powstających i rozwijających się zakładów przemysłowych.
W latach 1927-1929 elektrownia została wykupiona z rąk niemieckich przez Zarząd Miasta Bydgoszczy. Od 1930 roku była już elektrownią rezerwową w związku z uruchomieniem w 1929 r. Elektrowni Jachcie. W tym też okresie wdrażano plany przezbrojenia sieci energetycznej na prąd zmienny. W 1945 roku nastąpiła likwidacja elektrowni nazywanej wtedy Starą Elektrownią. W budynkach po elektrowni umiejscowiony został Zakład Energetyczny.

Dlaczego, to wyjaśnił wyżej Hrab. Mnie zastanawiała inna rzecz. Zakładam, że węgiel przeładowywano na Z. Augusta. Więc 'tramwajowy pociąg z węglem', musiał jechać całą Dworcową, potem kawałek Gdańską i Focha, do Warmińskiego... Wiec czemu od razu, z Dworcowej nie było skrętu we Warmińskiego? Chyba, że węgiel ładowano do wagoników np przy starej gazowni...

PS Widzę, że ten temat jest już tutaj od marca, a ja dopiero teraz go zauważyłem... Coś słabo poruszam się po 'odległych' wątkach...

Generalnym wykonawcą elektrowni (jak byśmy to dzisiaj określili) był inż. Theodor Wulff,
i to właśnie z nim, w kwietniu 1894 roku, zawarł umowę Urząd Miasta.


Theodor Wulff - jeden z braci, będących uprzednio właścicielami „Maschinenbau Anstalt – gebr. Wulff” - firmy mechanicznej uważanej za pierwszą bydgoską stocznię.
Po likwidacji zakładu, działał intensywnie jako konstruktor-projektant maszyn młyńskich i tartacznych. Dzięki posiadaniu stosownej koncesji, stał się też „głównym elektryfikatorem”
na Bydgoszcz i okolicę. W momencie zawierania umowy na budowę elektrowni miejskiej, miał już za sobą inne realizacje w tej dziedzinie:
- elektrownię przy jazie farnym (tartak - wł. R. Schramm; d. Wilhelm’s Muhle) -1881
- instalacje oświetleniowe wraz z liniami zasilającymi dla Młynów Rother-a; destylarni Franke-go; rzeźni miejskiej; rest. Concordia; browaru Grunwald's (lata 80-te)


Główna część prac, przy budowie elektrowni miejskiej, na zlecenie Th. Wolff-a, wykonała firma Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft z Berlina (AEG)

Elektrownia powstała, głównie, dla zasilania miejskiej trakcji tramwajowej i to z pewnością miało wpływ na jej lokalizację. Ponad to, w tamtym czasie,
Gammstr.; Petersonstr.; Fischerstr. to jeszcze nadal bardziej dzielnica przemysłowa niż centrum.
Po ukończeniu i uruchomieniu, elektrownia stanowiła własność berlińskiej f-my Allgemeine Lokal und Strassenbahn Gesellschaft.
Część wytwarzanej energii służyła do zasilania oświetlenia ulicznego i zakładów produkcyjnych (główny odbiorca – Królewskie Warsztaty Kolejowe).
Od początku swojego istnienia elektrownia była zbyt mała w stosunku do potrzeb. Była więc sukcesywnie rozbudowywana. Jednocześnie, jednak, postępował
rozwój miasta i przemysłu, budowano/przedłużano linie tramwajowe, tak więc dysproporcja pomiędzy możliwościami a zapotrzebowaniem utrzymywała się.
Duże zakłady przemysłowe, głównie we wschodnich dzielnicach miasta, instalowały, na własne potrzeby, zespoły prądotwórcze (silnik parowy+prądnica).
Torowisko na Gammstr. powstało w 1906 roku. Węgiel dowożono z bocznicy na terenie gazowni.

Rozdzielnia elektrowni ok. 1906

Należy dodać że węgiel do gazowni dostarczano drogą wodną barkami.

Do samej gazowni była bocznica kolejowa, nie wiem tylko od którego roku (widoczna jest na mapach z 1935 roku).

Początkowo jak zbudowano gazownię w 1860r transport węgla odbywał się drogą wodną.
Bocznicę wybudowano w 1890r wzdłuż ul.Ogińskiego, niestety nie posiadam mapy aby to pokazać.
Długi czas funkcjonowały jednocześnie obydwie drogi dostarczania surowca do produkcji gazu.

Bocznicę wybudowano na potrzeby rzeźni miejskiej (1890). Z biegiem czasu powstał szereg jej rozgałęzień obejmujący swoim zasięgiem okoliczne
zakłady - firmy: Meiwald, Schmidt, Kolwitz, Ein- und Verkaufsverein Bleichfedle, Zimmermann, Krause und die Maschinenfabrik von H. Böttcher,
oraz właśnie gazownię.

Poszukiwałem na mapach do których dotarłem (jest ich zaledwie kilka) ewentualnego zaznaczonego torowiska na Warmińskiego. Nie znalazłem. Ale myślę że może gdzieś jest taka mapa. Bo skoro można na niektórych spotkać bocznice kolejowe i wąskotorowe...
Będę przeglądał pod tym katem każdą następną mapę, czy plan, który mi wpadnie w ręce...

Na tej bocznicy do gazowni, na jej skrzyżowaniu z Jagiellońską doszło kiedyś do zderzenia parowozu z tramwajem. Są znane zdjęcia z tego wypadku, chyba były nawet gdzieś na Forum, ale nie znalazłem teraz na szybko.

^^^ Może chodziło Ci o to. Kiedyś, gdy była o tym wypadku mowa w ssc, wstawiłem tam taki obrazek.


Uploaded with ImageShack.us

Tak dla porządku wątek ze studzienkami: http://forum.bsmz.org/viewtopic.php?f=71&t=5401&hilit=elektrownia

Na tej mapce z 1909 roku dość precyzyjnie umiejscowiona elektrownia. Na samym skrzyżowaniu. Na przeciwnym końcu ulicy Petersona (Obrońców Bydgoszczy) cegielnia. Ładnie wyrysowana śluza trapezowa.

Notka w Gazecie Bydgoskiej.
Czy dotyczy ona budowanej już wtedy elektrowni Jachcice, czy tej na Warmińskiego?
W latach 1927 - 29 elektrownia przy Warmińskiego została wykupiona przez miasto, więc stała się też jakby nową elektrownią miejską.

"Po przyłączeniu administracyjnym do miasta wszystkich jego przedmieść stała się palącą sprawa ich przyłączenie do sieci elektrycznej. Jednakże zarówno rodzaj prądu jak i niewystarczająca moc zainstalowanych w elektrowni przestarzałych urządzeń nie pozwalały na rozbudowę miejskiej sieci elektrycznej. W latach 1927—1929 z uwagi na podniesienie się konsumpcji energii elektrycznej i zły stan techniczny urządzeń w elektrowni wprowadzono nawet ograniczenia w zużyciu energii przez odłączenie od sieci elektrycznej pewnej części dotychczasowych odbiorców. Wobec takiej sytuacji Zarząd Miejski w Bydgoszczy podjął decyzję budowy nowej elektrowni cieplnej, zlokalizowanej w zachodniej części miasta w dzielnicy Jachcice w pobliżu rzeki Brdy przy obecnej ulicy Żeglarskiej. Budowę „nowej elektrowni" rozpoczęto w kwietniu 1928 r. Równocześnie dla doraźnej poprawy niedoboru mocy elektrycznej, uruchomiono zainstalowany prowizorycznie na terenie przyszłej elektrowni agregat prądotwórczy Diesla o mocy 450 kW, który zakupiono jeszcze w 1927 r. Agregat ten był wyposażony w generator prądu trójfazowego o napięciu 6 kV. Z chwilą jego uruchomienia po raz pierwszy na terenie miasta Bydgoszczy zapoczątkowano wytwarzanie i rozdział energii elektrycznej na wysokim napięciu prądu trójfazowego. Pierwszym odbiorcą zasilanym na napięciu 6 kV były Warsztaty PKP, na których terenie dla szybkiego przejęcia obciążenia przez sieć 6 kV zainstalowano przetwornicę jednotwornikową o mocy 420 kW. W tym samym okresie z rozdzielni 6 kV zasilanej przez agregat Diesla wyprowadzono drugą linię kablową do „starej elektrowni", w której zainstalowano dwie przetwornice jednotwornikowe również o mocy po 420 kW."

Z "Księgi Jubileuszowej Oddziału Bydgoskiego SEP-u"

Cały czas męczy mnie lokalizacja "Starej Elektrowni". Na zdjęciu Seth'a widoczny jest wysoki komin chłodnia w okolicy skrzyżowania, wg mnie, ulicy Zduny i Warmińskiego. Pamiętam, tak przez mgłę, ze idąc ulicą Dworcową w kierunku ówczesnej Alei I-szego Maja, po lewej stronie, na ulicy Warmińskiego, widziałem resztki torów tramwajowych. Przypuszczam, że to były tory tramwajowe dla wagonów transportujących węgiel. Może mieszkają jeszcze ludzie na tej ulicy, którzy pamiętają te tory? Lokalizacja elektrowni na terenie obecnych Zakładów Energetycznych, wg mnie, nie odpowiada rzeczywistości Komin i chłodnia są znacznie oddalone od ulicy Marszałka Focha. Może ktoś ma bardziej dokładne informacje?

Elektrownia była dokładnie na wysokości Obrońców Bydgoszczy.

Nowy, nowoczesny wtedy, agregat w naszej elektrowni, z samego początku XXw.

Komin elektrowni za teatrem: http://fotopolska.eu/foto/556/556159.jpg