W dniu 27.11.2013 Stowarzyszenie wystąpiło do Urzędu Miasta z wnioskiem o zgodę na ustawienie na terenie Cmentarza Bohaterów Bydgoszczy tablicy informacyjnej dotyczącej Wieży Bismarcka / Wieży Wolności. Poniżej projekt tablicy oraz propozycja tekstu, który miał się na niej znaleźć.
Załącznik:
Tablica3.jpg [ 173.64 KiB | Przeglądany 8017 razy ]
Cytuj:
W tym miejscu, w latach 1905-1928 znajdowała się Wieża Bismarcka przemianowana z czasem na Wieżę Wolności.
Budowa pomnika - wieży została zapoczątkowana 23 marca 1905 roku przez zawiązanie „Komitetu Budowy Wieży Bismarcka”. Mieszkańcy ówczesnej niemieckiej Bydgoszczy znanej jako miasto Bromberg (1772-1920) zamierzali w ten sposób upamiętnić postać byłego premiera Prus, kanclerza Rzeszy, niemieckiego polityka Otto von Bismarcka, który w drugiej połowie XIX w. doprowadził do zjednoczenia Niemiec. Prowadzona przez niego polityka Kulturkampf w odniesieniu do dawnych ziem polskich wiązała się z intensywną germanizacją tych terenów oraz walką ze wszelkimi przejawami polskości.
W 1907 roku rozpoczęto oficjalną zbiórkę pieniędzy na wspomniany powyżej cel. Budowę rozpoczęto 31 marca 1911 roku według projektu "Zmierzch Bogów" berlińskiego architekta Paula Walthera. Uroczyste otwarcie odbyło się 25 maja 1913 roku.
Podobnych wież – pomników poświęconych Bismarck’owi wybudowano na terenie obecnej Polski 40 – 17 z nich zachowało się do chwili obecnej (m.in. w Lęborku, Szczecinku, Mrągowie, Ostródzie, Wieleniu).
Bydgoską wieżę wzniesiono na planie kwadratu o boku 21 metrów i wysokości 25 metrów. Jej zwieńczenie stanowiła misa ogniowa o średnicy 3,5 metra i wadze 2 ton. Po obu stronach granitowych schodów prowadzących do wejścia, usadowione były dwie misy ogniowe, każda z nich miała średnicę 2,5 metra i wagę 1 tony. Nad wejściem górował 4 metrowy relief przedstawiający rycerza zakonu krzyżackiego z tarczą i mieczem w ręku. Budowla ze względu na swoją lokalizację na wzgórzu, służyła również jako wieża widokowa.
W środku znajdowała się izba pamięci o wysokości 5 metrów, z ozdobnym
portalem nad wejściem. W centrum izby stał posąg Bismarcka odlany z brązu o wysokości 2,6 metra, wykonany przez berlińskiego rzeźbiarza Richtera - Elsnera. Kanclerz został przedstawiony na nim w mundurze kirasjera, na głowie miał hełm, a w prawej ręce trzymał konstytucję Rzeszy Niemieckiej. Oprócz pomnika w sali znajdowała się również wykonana z brązu Tablica Cesarska. Ściany głównej sali zdobiło 25 tablic pamiątkowych. Nad izbą pamięci znajdowało się kolejne pomieszczenie z portretem Bismarcka oraz zdjęcimi z okresu budowy wieży. Z tego pomieszczenia można było dostać się po stalowych schodach na otwarty taras widokowy.
W 1919 roku, na krótko przed przejęciem Bydgoszczy przez władze polskie, ówczesny nadburmistrz Paul Mitzlaff wywiózł większość tablic pamiątkowych oraz pomnik Bismarcka. Posąg został ustawiony w ogrodzie Domu Niemieckiego we Frankfurcie nad Odrą, a tablice ofiarowano organizacji opiekującej się pomnikiem na polach Grunwaldu.
W dniu 13 października 1921 roku uchwałą Rada Miasta wieża została przekazana władzy duchownej. 22 października 1921 roku nastąpiło oficjalne przekazanie budowli oraz przemianowanie jej nazwy na „Wieża Wolności”. Również dotychczasowe Wzgórze Bismarcka przemianowano na Wzgórze Wolności. Wieżę poświęcił biskup Tadeusz Malczewski. Według ustaleń miała być przekształcona w kaplicę, a na szczycie w miejscu misy ogniowej miał stanąć wielki krzyż. Przez kilka lat prowadzono spór w oparciu o stworzone koncepcje nad ostatecznym wyglądem wieży po przebudowie. W związku z brakiem porozumienia oraz brakiem środków finansowych Rada Miasta w dniu 12 kwietnia
1928 roku podjęła decyzję o jej wyburzeniu. Dnia 17 maja 1928 roku pierwsza próba zburzenia wieży przy użyciu kwasu pikrynowego zakończyła się niepowodzeniem. Następnego dnia podjęto drugą próbę z użyciem ok. 30 kg trotylu (TNT) o godzinie 20:13 wieża została zniszczona. Kamienie i gruz posłużyły do utwardzenia terenu pod budowę elektrociepłowni na Jachcicach.
Do dnia dzisiejszego zachowały się pozostałości schodów prowadzących do
Wieży, a także część fundamentu wieży, który po przebudowie pełni obecnie
funkcję ołtarza na Cmentarzu Bohaterów Bydgoszczy.
Tekst pod zdjęciami (po prawej stronie patrząc na tablicę):
Powyżej trzy z kilku tablic pamiątkowych , które umieszczone były we wnętrzu wieży. Napis na tablicy z orłem głosił w dosłownym tłumaczeniu: „Naszemu Bismarckowi Rząd Królewski w Bydgoszczy. Jeśli pozostaniemy zjednoczeni stworzymy ciężki i twardy fragment Europy, którego nikt nie tknie nie łamiąc sobie na nim palców”.
Jedyna zachowana tablica znajduje się w zbiorach Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy. Jest to tzw. Tablica Cesarska („Kaisertafel”), będąca darem cesarza Niemiec Wilhelma II . Napis na niej głosi: Dem grossen Kanzler Kaiser Wilhelm II. 1912. (Wielkiemu Kanclerzowi Cesarz Wilhelm II. 1912.)
W dniu 17.12.2013 otrzymaliśmy pismo z informacją, że wniosek zostanie rozpatrzony w dniu 27 grudnia na posiedzeniu Miejskiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
W dniu dzisiejszym z mediów dowiedzieliśmy się, że nasz wniosek został odrzucony i że zrobiło się w okół tego niezłe zamieszanie. W piśmie (które przed chwilą odczytałem z maila) Przewodniczący Rady Miasta Pan Roman Jasiakiewicz pisze między innymi, że nasz pomysł to "skandal".
Poniżej cała treść pisma.
Załącznik:
UM_0000.jpg [ 112.38 KiB | Przeglądany 8017 razy ]
Załącznik:
UM_0001.jpg [ 144.13 KiB | Przeglądany 8017 razy ]
Załącznik:
UM_0002.jpg [ 82.54 KiB | Przeglądany 8017 razy ]
W tym miejscu pragnę zapytać, w której części tablicy upamiętniamy Bismarcka?
Może słowami: "Prowadzona przez niego polityka Kulturkampf w odniesieniu do dawnych ziem polskich wiązała się z intensywną germanizacją tych terenów oraz walką ze wszelkimi przejawami polskości."
Pan Przewodniczący nie raczył nawet wspomnieć, że tekst tablicy opisuje nie tylko pruską historię wieży ale także jej blisko 8 letnią historię jako polskiej Wieży Wolności poświęconej przez biskupa Tadeusza Malczewskiego.
Intencją Stowarzyszenia było przedstawienie historii danego obiektu, a nie osoby, której ten obiekt pierwotnie był poświęcony, co naszym zdaniem jasno wyraża proponowany tekst.