Forum Bydgoskiego Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "BUNKIER"

Pewna historia piwowarskiego biznesu - może pozwoli zainspirować odnalezienie dawnego browaru na Okolu.
Michael Gatzki (może pierwotnie Michał Gacki ?) kupił w 1859 r. działkę w Żninie i wybudował browar, który ruszył ok. 1865 r. W 1878 r. Gatzki sprzedał browar Oscarowi Jahns, a ten produkował tam piwo piwo do 1898 r, po czym przeniósł się do Bydgoszczy. Browar zakupił Franz Elsner, który w 1901 r. zaprzestał produkcji. To był inny browar niż ten należący później do Kujawiaka. W 1902 r. w budynku browaru otwarto skład Kuntersztyna z Grudziądza.
Oscar Jahns po przeniesieniu się do Bydgoszczy prowadził działalność browarniczą po szyldem Oscar Jahns Brauerei do 1905 roku, a od 1902 roku dodatkowo stał się właścicielem browaru w ówczesnym podbydgoskim Schleusenau (późniejsze Okole, po części też Wilczak). Ten zakład funkcjonował do 1907 roku jako Brauerei Schleusenau . Oscar Jahns był więc właścicielem dwóch browarów. O ile o tym pierwszym nic nie wiadomo, to może uda się coś ustalić w sprawie browaru Brauerei Schleusenau ze względu na wskazaną w nazwie okolicę i skojarzenie nazwy ze śluzami.
Browar ten znalazłem w spisach dawnych firm browarniczych. Niestety bez dokładnego adresu. Informacje o Jahnsie z forum Browar biz.

Jahns Brauerei figuruje w spisie bydgoskich przedsiębiorstw (browarów) pod adresem:
Schleusenau; Chausseestrasse 79 - czyli dzisiejsza ul. Grunwaldzka.
(1904; 1905; dalej nie sprawdzałem)
Tyle że w spisie pod wskazanym adresem nie ma ani śladu browaru, ani jakiego magazynu, ani pana Jahns-a.
To musiał być bardzo wirtualny interes. Wyprzedził swoją epokę.

Tutaj sa dwa jego browary: "Brauerei Oskar Jahns" i "Brauerei Schleusenau" http://www.klausehm.de/Pagepolenb.html
Swoja droga to sporo bylo tych browarow w Bydgoszczy

było ich sporo...
ale niestety wszystko upadło na rzecz Warszawy, Torunia i innych "większych" miast..

Tak na dobrą sprawę to większość obecnych na rynku (w całym kraju) nazw piw pochodzi właśnie z Bydgoszczy. Tyle, że o tym już praktycznie nikt nie wie i nie pamięta.

MWS, nie mam mapy z numeracją domów w tym rejonie, więc nie wiem, gdzie jest miejsce Chausseestrasse 79.
Nie mogę więc sprawdzić, ani na mapie ani w naturze, co tam jest lub był za obiekt. Czy wiesz, gdzie jest obecnie ta lokalizacja? Na pewno nie pod dzisiejszym numerem, bo nie było stron parzystych i nieparzystych.

-- 16 lut 2012 --

Browar znajduje się w spisie adresowym z 1899 roku pod adresem Chausseestrasse 79. Na pewno był. Przejrzałem także wiele książek adresowych do tej daty i zauważyłem, że niektóre browary wymieniane czasem jaki poprzednicy znanych bydgoskich browarów nie były w książkach adresowych, więc były jakimiś marnymi browarkami domowymi, albo firmami na papierze. Za to były tam zupełnie inne browary przed nimi. A ten jest w książce, więc musiał być. Ten przegląd przekonał mnie książka adresowa wymieniała to co jest pewne i znane. Inna prawidłowosć, jaką zauważyłem, to jest to, że bydgoskie browary często inicjowali Żydzi - kupcy i destylatorzy pewnie wywodzący się z karczmarzy i znający dobrze branżę alkoholową, skupieni po południowej stronie miasta, gdzie z czasem postawili synagogę. Potem niekiedy sprzedawali lub wynajmowali te biznesy Niemcom.
W adresie jest też środkowe słowo Echenjenau. Czy ono wnosi coś do identyfikacji miejsca, gdzie był browar?

To „Echenjenau”. to jest zwykły błąd drukarski (korektorski). Powinno być Schleusenau.
W wydaniu z innego roku jest już poprawnie:




Z planów miasta aktualnych w tamtych latach (1905) wynika, że to południowa strona Grunwaldzkiej, kawałek za przejazdem kolejowym
(dzisiaj za wiaduktem).
Udało mi się (chyba) ustalić numerację tego miejsca obowiązującą w 1939 roku - Grunwaldzka 93/95.
Czy były później jeszcze jakieś zmiany, nie wiem.

Jeśli ta numeracja jest ważna i dzisiaj, to byłoby gdzieś tutaj.
Wygląda bardziej mieszkaniowo niż browarowo, ale te kamienice mogły powstać później na miejscu browaru, raczej tak właśnie wyglądają.
Komina tu nie widać, jest za to ładny stary komin po drugiej stronie ulicy w piekarni (obiekt piekarni bardziej przypomina browar). Ewentualnie piwnice mogą skrywać jakis ślad browaru.

Inne miejsce wyglądające nieco jak browar – wspomniana wcześniej piekarnia „Kaszubska” znajdująca się po drugiej stronie ulicy. Liczne zamurowane otwory okienne po dawnych drzwiach i inne - technicze, świadczą o zmianach funkcjonalności obiektu.

W książce adresowej z 1908 roku Jahns ogłasza, że prowadzi browar (browary) w dwóch miejscach: Chausseestrasse 79 (czyli ul. Grunwaldzka) oraz Friedrichstraße 61 (czyli ul. Długa). Jest to w tej książce zakładka browarów, więc chodzi o producenta. Możliwe, że miał mały browar w jednym z tych miejsc, a sprzedawał piwo w obu lokalizacjach.
Adres na Długiej to obecnie to miejsce (niedaleko tramwaju):
https://www.google.pl/maps/@53.1207812, ... ADuS5g!2e0
http://pl.wikipedia.org/wiki/Ulica_D%C5 ... 7-2013.jpg
Obiekt ma pewnie swoje ciekawe tyły od Zaułka.
Natomiast, jeśli przyjąć że numeracja Chausseestrasse przełożyła się wprost na numerację Grunwaldzkiej (do sprawdzenia, bu Grunwaldzka ewoluowała, wydłużała się) to tamten adres, to dzisiaj to miejsce:
https://www.google.pl/maps/@53.1362516, ... 0uMvxg!2e0
Czyli stacja paliw Orlen na skrzyżowaniu z Elbląską.
To raczej mało prawdopodobne, bo to nie Okole, więc raczej adres, który ustalił MWS.

Na uwagę zasługuje też wzmianka o browarze Emila Bohla, produkującym piwa typu weissbier, czyli górnej fermentacji.

Na dwóch pierwszych zdjęciach są tyły kamienicy przy Długiej od strony Zaułka. Dzisiaj to nowa zabudowa lub mocno zmodernizowana. Natomiast dalej w stronę Podwala (zdjęcia 3 i 4) są całkiem ciekawe obiekty o jakiejś przemysłowo - magazynowej historii.

Odtworzenie wpisu z adresem Chausseestrasse 79.

Mnie udało się dowiedzieć tylko tyle, że browar istniał w latach 1902 do 1908 i warzył wyłącznie piwa górnej fermentacji. Nie posiadał też napędu maszynowego, więc musiał być niewielki.