Forum Bydgoskiego Stowarzyszenia Miłośników Zabytków "BUNKIER"

Gdzie dokładnie w Fordonie znajduje się ten cmentarz? Czy on jest w okolicach osiedla Nad Wisłą ?

Kirkut umiejscowiony jest przy ulicy Piastowej-Samotnej. Czyli w granicach Starego Fordonu. Prawie że vis a' vis boiska przy Sielskiej.
W miejscu cmentarza jest pamiątkowy kamień.

Dzięki wielkie - przejdę się zobaczyć

Stowarzyszenie Miłośników Starego Fordonu niestrudzenie gromadzi mniejsze i większe fragmenty macew. Zdjęcia zamieszczone poniżej prezentują ułamek ostatnich odkryć. Prezentację przygotowano dla dziennikarzy Expresu, jednak fotograf dotarł jedynie do Cafe Rynek. A szkoda.
W dniu jutrzejszym Stowarzyszenie odbiera macewy znalezione wcześniej w rejonie Targowiska, z zdeponowane u Miejskiego Konserwatora Zabytków. Wrócą one do Fordonu i będą wyeksponowane w lokalnym muzeum, które powstanie (miejmy nadzieję) w przyszłym roku.

Kiedy zajrzałem na podwórko Miejskiego Konserwatora, oniemiałem Czekały na nas ze dwie tony (lekko licząc) macew znalezionych w Fordonie. Jako że wyzwanie przerosło trochę nasze możliwości, akcję odzyskania żydowskich nagrobków przenieśliśmy na później. Osobiście, jestem zachwycony.

Pierwsza część macew jest już w Starym Fordonie. Stowarzyszenie zapewniło powierzchnię pod dachem. W tym miejscu macewy zostaną oczyszczone, min. z betonu oraz przetłumaczone.
Wiemy już, że część macew jest z fordońskiego kirkutu, reszta z pierwszego cmentarza żydowskiego na Wzg. Dąbrowskiego. Te ostatnie pochodzą z rejonu ulicy Marcinkowskiego.
Jako że kirkut ten założyli Żydzi z Fordonu, postanowiliśmy ocalić je i wystawić w jednym miejscu.
Teraz czeka nas żmudna praca. Myślę, że po ok. miesiącu/dwóch będę mógł napisać coś bardziej konkretnego.
Niektóre macewy są już dwujęzyczne.

Być może wiecie już z lokalnej prasy, vide Express Bydgoski, SMSF odebrało od Miejskiego Konserwatora Zabytków cztery ciężarówki macew. Teraz przed Stowarzyszeniem ogrom pracy, ale damy radę.

O ile wolny czas pozwoli, przecinak mozolnie odkuwa zamknięty w betonie tekst. Na razie mogę napisać tyle, że spora część macew pochodzi z pola przeznaczonego dla kobiet i dzieci.
Każdy nagrobek otrzymuje numer, jest mierzony i fotografowany. Tekst w języku hebrajskim i niemieckim to kolejny etap identyfikacji.

Zwykły dzień odkuwacza macew wygląda tak; przecinak, młotek, pędzel i szczotka. Tak po prawdzie przecinaki są trzy, a szczotek też jest kilka. Do tego papier ścierny o wysokiej gramaturze. Po wszystkim macewa jest myta, numerowana, wymierzona i opisana. Tekst niemiecki nie jest wielką przeszkodą. Z hebrajskim jest różnie, zwykle podstawowe zwroty są jasne, nazwiska i imiona też. Co do reszty, trzeba się konsultować.
Pot leje się strumieniami, ale co tam, zawsze coś się odkuje.
Fragment macewy której zdjęcia prezentuję poniżej jest o tyle niezwykły, że zachowało się czernienie znaków opisujących zmarłego. Ważniejsze jest to, że imię i nazwisko było złocone. Udało się i to ocalić.

W temacie drgnęło, ale nasze forum jest pierwsze.

Tłumaczenie macew numer 1 i 2;

1.
Niech jego/jej dusza będzie związana węzłem życia/Niech bóg zwiąże jego duszę węzłem życia.

2. Zmarł/odszedł dwulatek w miesiącu Elul i został pochowany/pogrzebany w dniu… Niech jego dusza będzie związana węzłem życia. Izrael Reiser.

Czy taki zapis daty jest charakterystyczny dla macew, czy to jakiś wyjątek?

Typowy. Jednak forma lamentu bywa odmienna. Zawsze tekst macewy ustalał rabin.

W przypadku tego znaleziska tekst który się zachował brzmi;


"Niech jego/jej dusza będzie związana węzłem życia"

Jest to pierwsza dwustronna macewa, o tak bogatej ornamentyce. Człowiek który ją przyniósł, wiedział że jest gdzieś pod jego drewutnią. Przyszedł czas remontu, i macewa trafiła do Stowarzyszenia Miłośników Starego Fordonu. Szkoda, że niewiele z niej zostało.
Na zdjęciu drugim napis jest "do góry nogami"

Kolejne odkute macewy.

W dniu dzisiejszym udało się pozyskać kolejne fragmenty macew z Fordonu. Jest tego niewiele. Przez ostatnie lata przynoszono kawałki do SP4 przy Wyzwolenia gdzie czekały na lepsze czasy.
Większość zachowała oryginalne malowanie. Tekst kolor czarny, personalia i zdobienia złoty. Szczególnie interesujące są dwa większe fragmenty. Pierwszy to górna część macewy, z widoczną literę "pe". Od po nikbar- tu pochowany. Druga z fragmentem tekstu. Podobną udało się mi wykopać przy Frycza-Modrzewskiego. Okaże się czy stanowią całość.